Een markante kunstenaar.
Jac Maris was een Nederlandse beeldend kunstenaar die zich gespecialiseerd had als beeldhouwer, keramist, schilder en tekenaar. Hij werd geboren in 1900 in Duitsland en overleed in 1996 in Nijmegen. Kunst was hem niet vreemd, hij stamde immers uit een kunstenaarsfamilie. Opa Jacob Maris was een befaamde landschapsschilder van de Haagse School, net zoals Jac’s oudooms Willem en Matthijs Maris.
Zijn opleiding als beeldhouwer startte Jac al op 14-jarige leeftijd bij een lokale beeldhouwer in Kleef, waar zijn famlie toen woonde. Op zijn 17e verhuisde de familie naar Nijmegen en Jac was inmiddels verzot geraakt op het vak. Hij trok op zoek naar inspiratie de wijde wereld in, naar Duitsland, België en Engeland, en in 1917 belandde hij naar de kunstacademie in Düsseldorf.
HEUMEN
Drie jaar na zijn huwelijk in 1923 met Willy Vermeer, kwam Jac op zijn 26e terecht in Heumen. Hier huurde hij een gebouw – het ‘Blokhuis’ – met een hoog plafond en een lichtovergoten interieur. Dit sprak de jonge kunstenaar zo aan dat hij er, ondanks het gebrek aan verwarming en water, direct introk. Het gebouw paste hij in de decennia daarna geleidelijk aan tot een volledig werkende woning en atelier. Tot aan zijn overlijden op vrij hoge leeftijd creëerde hij hier een bijzonder rijk oeuvre in hout, keramiek, kunststeen en natuursteen.
Vanaf 1928 exposeerde Jac in het hele land waaronder het Amsterdamse Stedelijk Museum. Hij was lid van Maatschappij Rembrandt en de Limburgse kunstkring en nam deel aan de overzichtstentoonstelling van Nederlandse kunst in het Rijksmuseum in 1939/40.
MONUMENTEN
Jac Maris maakte zowel de 1e als 2e Wereldoorlog mee en na de laatste kreeg hij, als voormalig verzetsstrijder, opdrachten voor oorlogsmonumenten in onder andere Oosterbeek, Nijmegen, Heumen, Tiel en Gennep. De bekendste zijn het Airborne-monument in Oosterbeek en in Nijmegen het monument op Plein 1944 en de Jan van Hoofgedenksteen op de Waalbrug.
Na de laatste Wereldoorlog werkte Jac binnen de Gemeenschap Beeldende Kunstenaars Nijmegen en in 1955 werd hij lid van Scheppend Ambacht Gelderland. Hier was hij tien jaar lid van het algemeen bestuur en hij nam in deze tijd deel aan vele nationale in internationale exposities. In 1957 exposeerde hij zijn faience (= gebakken en geglazuurd beschilderd aardewerk) op de Handwerksmesse in München. Dit leverde hem een gouden medaille op. Eervol was ook dat hij, tijdens de Gelderlandweek in het Engelse Scarborough in 1961, zijn provincie vertegenwoordigde.
LAATSTE HELFT 20E EEUW
Zijn reputatie was nu wel gevestigd en in de laatste decennia van zijn leven werkte Jac veel voor overheid en particulieren. Niet alleen in Nijmegen, maar overal in het land vindt men zijn gevelreliëfs en vrijstaande sculpturen terug. Dieren en mensen vormden zijn geliefde onderwerpen. Zo was hij een bewonderaar van het paard, in het oorlogsmonument in Gennep is zijn bonkige ros te zien en in Malden het gestileerde paard van Don Quichotte.
In de latere fase van zijn leven maakte hij ook vele abstracte werken en Jac heeft eigenlijk zijn hele leven geëxposeerd. Hoogtepunten zijn de exposities over hem door Rabobank Malden, Amrobank Nijmegen, galerie Polman in Malden en Radboud Universiteit Nijmegen. Jac Maris overleed op 5 april 1996, zijn vrouw Willy op 1 juli 2000, en ze lieten geen kinderen na.
JAC MARISHUIS
Het oorspronkelijke Blokhuis heet inmiddels Ateliermuseum Jac Maris en sinds 2002 is er een representatief deel van zijn werk te bewonderen. Hierdoor wordt de herinnering aan deze markante kunstenaar in ere gehouden. Er zijn meer dan 200 werken in steen, brons, metaal en keramiek te vinden en meer dan 300 tekeningen en schilderijen. Het museum herbergt ook een doorlopend programma van tijdelijke tentoonstellingen.
DE LEEUWENKUIL
In 1979 werd de Rooms-Katholieke basisschool de Leeuwenkuil in Beneden-Leeuwen geopend. Jac Maris maakte voor deze school een plastiek van geglazuurd terracotta (zie eerste foto hieronder) waarop water, vogels en drie leeuwen zijn te zien. Het linkerdeel symboliseert de rivieren Waal en Maas en de winter- of bandijken, die het water in het stroomprofiel houden en de grenzen van Het Land van Maas en Waal vormen. Het rechterdeel geeft zaailingen weer die staan voor de vruchtbare kleigrond binnendijks. De leeuwen verwijzen vermoedelijk naar de naam van de school; de Leeuwenkuil. In april 2019 vormde De Leeuwenkuil, samen met de openbare school De Wijzer, het IKC (Integraal Kindcentrum). Beide scholen maakten plaats voor woningbouw en de directie van de Leeuwenkuil was zo vriendelijk het plastiek aan Museum Tweestromenland te schenken. Net zoals het kunstwerk De Vissen, dat te zien is buiten voor de parkeerplaats van het museum (tweede foto hieronder). Het derde stuk van Jac Maris is een 3D-portret van Jan Walraven.
Als je dit artikel trouwens helemaal tot het einde toe hebt gelezen dan raden we je sterk aan om dit ateliermuseum eens te bezoeken (en uiteraard ook ons museum met speciale aandacht voor Jac’s werken). Lees meer informatie op de website www.marishuis.nl.
Tekst: Alex van Haren
Foto’s: Ateliermuseum Jac Maris (eerste drie),
Alex van Haren (laatste twee)
